Szacuje się, że 1,1 miliona dzieci i młodzieży (w wieku poniżej 20 lat) choruje na cukrzycę typu 1. Cukrzyca typu 1 zaczyna dawać objawy zazwyczaj na bardzo wczesnym etapie życia człowieka. Szczyt zapadalności przypada pomiędzy 10 a 19 rokiem życia, a pierwsze objawy powinny pojawić się do 35. roku życia. Obecnie choruje coraz więcej małych dzieci poniżej 10. roku życia, pełnoobjawowa cukrzyca typu 1 rozpoznawana jest już u 9-10 miesięcznych niemowląt. Istnieje również postać cukrzycy typu 1 o nazwie LADA (z ang. latent autoimmune diabetes of adults), która objawia się dopiero po 35 r.ż. Jednakże o cukrzycy typu 1 najczęściej mówi się w kontekście dzieci i młodzieży, ponieważ w tym wieku pojawia się ona u zdecydowanie największej grupy chorych.

Już przy pierwszych objawach niezbędna jest diagnostyka pod kątem cukrzycy. Podstawowym badaniem diagnostycznym wykonywanym w celu wykrycia cukrzycy typu 1 jest pomiar glukozy we krwi.

Cukrzycę diagnozuje się w oparciu o glikemię przekraczającą normę w badaniu poziomu cukru:
a) we krwi na czczo (w dwukrotnych pomiarach)  jeśli pomiar wynosi >=126 mg/dl
b) w teście doustnego obciążenia glukozą (OGGT) – 75,0 g glukozy rozpuszczonej wodzie (zazwyczaj w 300 ml wody) – jeśli pomiar w 120 minucie testu wynosi >=200 mg/dl
c) glikemii przygodnej – jeśli pomiar wynosi >=200 mg/dl i stwierdzone są dodatkowo objawy hiperglikemii

Wskazaniem do wykonania badania są objawy hiperglikemii:

a) wzmożone pragnienie (polidypsja);
b) częstomocz;
c) wielomocz (poliuria);
d) moczenie nocne
e) nagły spadek wagi, w tym masy mięśniowej,
f) zmęczenie, apatia;
g) senność;
h) infekcje intymne;
i) nocne skurcze łydek;
j) zmiany skórne, np.ropnie.
k) zapach acetonu z ust;

Początkowe objawy cukrzycy typu 1 to zwiększone pragnienie, oddawanie dużej ilości moczu i ubytek masy ciała. Jeżeli nie uda się na podstawie tych objawów rozpoznać cukrzycy dołączają się objawy zatrucia organizmu ciałami ketonowymi, acetonem – ból brzucha, wymioty, przyspieszony i pogłębiony oddech oraz zapach acetonu (zgniłe jabłka). Opóźnienie diagnozy może prowadzić do rozwoju śpiączki cukrzycowej i konieczności leczenia w oddziale intensywnej opieki medycznej. Zwykle od pojawienia się pierwszych objawów do hospitalizacji mija średnio 1-2 tygodnie. Szczególnie trudno jest rozpoznać cukrzycę u najmłodszych dzieci, w tej grupie wiekowej autoagresja jest bardzo nasilona i choroba może przebiegać bardzo gwałtownie. Rozpoznanie utrudnia brak świadomości rodziców co do objawów cukrzycy. Brak krewnych z cukrzycą typu 1 w rodzinie. Warto również zwrócić uwagę na fakt, że początkowe fazy cukrzycy typu 1 są bezobjawowe. Wówczas potwierdza aktywację autoagresji obecność przeciwciał typowych dla cukrzycy typu 1.

Do potwierdzenia autoimmunologicznej etiologii cukrzycy przy podejrzeniu cukrzycy typu 1 służy oznaczenie stężenia charakterystycznych przeciwciał:
a) ICA – przeciwciała przeciwwyspowe
b) anty-GAD65 – przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego,
c) IA-2, IA-2β – przeciwciała przeciwko fosfatazom tyrozyny.
d) IAA – przeciwciała przeciwko insulinie endogennej,
e) ZnT8 – przeciwciała przeciw transporterowi cynku.

Ryzyko cukrzycy w wieku 15 lat wynosiło: 0,4% (95% CI, 0,2% -0,6%) u dzieci bez przeciwciał,
12,7% (95% CI, 8,9% -16,5%) u dzieci z jednym przeciwciałem
61,6% (95% CI, 53% -70,2%) u dzieci z dwoma przeciwciałami
79,1% (95% CI, 73,3% -85%) u dzieci z trzema przeciwciałami

Algorytm diagnostyki zaburzeń gospodarki węglowodanowej przy oznaczeniu glukozy na czczo (wg. Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego(PTD)):

Algorytm diagnostyki zaburzeń gospodarki węglowodanowej przy wykonywaniu doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT, (ang. Oral Glucose Tolerance Test))wg.PTD: